معرفی فلز برنج
فلز برنج را بیشتر بشناسیم
حدود 7000 سال از زمانی که بشر فلز را شناخت، می‌گذرد. طی این مدت طولانی، انسان بنا به شرایط و مقتضیات زمان و مکان، بر حسب نیاز و با توجه به سلیقه و روحیاتش در هر عصر و دوره‌ای از فلز یا فلزات خاص، در قالب هنرها و صنایع مختلف بهره گرفته و این وضعیت همچنان ادامه دارد. فلزات از دوام و استحکام قابل ملاحظه و از قابلیت شکل‌پذیری و قدرت چکش‌خواری خوبی برخوردارند. ورقه‌های فلز، قابلیت ذوب شدن دارند و به همین دلیل امکان استفاده‌ی مجدد از آن‌ها وجود دارد.
از امتزاج فلزات با یکدیگر، آلیاژ به دست می‌آید. یکی از آلیاژهای مهم که به ویژه در فلزکاری کاربرد زیادی دارد آلیاژ برنج است که از ترکیب مس و روی به دست می‌آید. در گذشته این فلز شناخته شده بوده و در زمانی که انسان هنوز فلز روی را نمی‌شناخت با ذوب کردن مس همراه با کالامین( سنگ معدن) برنج تولید می‌کرد. دمای ذوب این فلز بین 900 تا 940 درجه سانتی‌گراد است. ذوب کردن، شکل دادن، قالب زدن، پرس کردن، نوردکردن، چکش خواری و خواص مکانیکی این فلز، مناسب است. این ویژگی‌ها ساختن بسیاری از اشیا و قطعات را امکان‌پذیر می‌سازد. به دلیل قیمت پایین برنج، از این فلز در کارهای صنعتی نیز استفاده می‌شود. به طور کلی برنج دو نوع است: 1. برنج معمولی 2. برنج مخصوص. برنج مخصوص علاوه بر مس و روی حاوی فلزات دیگر است به همین دلیل سختی، استحکام کششی و مقاومت آن از برنج معمولی بیشتر است. در برنج‌های معمولی نسبت وزنی روی به مس یک به دو است. زیرا خواص تورق، مفتول شدن و مقاومت کششی آن‌ها زیاد می‌شود. از برنج‌های معمولی برای لحیم‌کاری، روکش‌کاری، ساختن پوکه فشنگ و قطعات ماشین‌های بافندگی استفاده می‌شود. رنگ برنج معمولا از سفید نقره‌ای تا زرد طلایی و زرد تند متمایل به قرمز متغیر است. البته هر چه مقدار روی در این آلیاژ بیشتر باشد، رنگ برنج بازتر و زردتر خواهد بود.
ویژگی‌های فلز برنج
برنج در برابر کدر و لکه دار شدن، مقاومت دارد و دیرتر اکسید می‌شود. مسِ داخل برنج خاصیت میکروب‌کشی به آن می‌دهد به همین خاطر از برنج به عنوان دستگیره و دیگر فلزات رایج در بیمارستان استفاده می‌کنند. این فلز مورد تأیید طب سنتی است و از این جهت بیشتر به‌شکل قاشق، سماور، کتری و قوری از دیرباز مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین از برنج در مغزی قفل‌ها به خاطر اصطکاک کم و در سازهای موسیقی به خاطر خاصیت آکوستیک استفاده می‌شود. در تولید زیورآلات، ظروف قلمزنی و دکوراسیون، فلز برنج بسیار مورد توجه هنرمندان قرار گرفته است.
استفاده از فلز برنج در ساخت زیورآلات
فلزات و هنرهای مرتبط با آن، همواره در طول تاریخ بخش مهمی از هنرهای کاربردی و تزیینی را تشکیل داده‌اند و هنرمندان آن را عرصه‌ای برای بروز ذوق، خلاقیت و هنر خود دانسته‌اند. ساخت زیورآلات یکی از این عرصه‌ها برای هنرنمایی هنرمندان بوده است. خصوصیات ویژه فلز برنج از جمله نرمی، چکش‌خواری و انعطاف‌پذیری بالا و رنگ و جلای آن برای ساخت زیورآلات بسیار مناسب است. این فلز به علت قیمت پایین‌تر نسبت به فلزات گران قیمتی همچون طلا و نقره و در عین حال زیبایی و جذابیتش مورد پسند تولیدکنندگان و مصرف کنندگان زیورآلات برنجی قرار گرفته است.
راه‌های تشخیص فلز برنج از مس
همانطور که اشاره شد آلیاژ برنج از فلز مس و روی ساخته شده است. رنگ برنج از رنگ مس به حدی متفاوت است که تشخیص آن‌ها به راحتی صورت می‌گیرد. اما ممکن است در شرایطی تشخیص این دو فلز دشوار باشد. مثلا در مواردی که برنج حاوی مقادیر بالایی از آلیاژ مس است.
یکی از راه‌های تشخیص این است که فلزی را که در دست دارید را در ابتدا خوب تمیز کنید به‌طوری که هیچگونه آلودگی روی سطح آن باقی نماند. در ادامه آن را در زیر یک نور مستقیم قرار دهید. رنگ مس خالص، قرمز متمایل به قهوه‌ای است، اما برنج طیفی از رنگ‌های زرد دارد. نسبت‌های مختلف این فلزات رنگ‌های مختلف تولید می‌کند. اما رایج‌ترین رنگی که از برنج وجود دارد رنگ زرد یا زرد – قهوه‌ایست که بیشتر به برنز شباهت دارد.
در بعضی از برنج‌ها درصد مس بیشتر است این مسئله باعث می‌شود که برنج به رنگ نارنجی یا قرمز یا قرمز متمایل به قهوه‌ای دیده شود. این نوع آلیاژ معمولاً در ساخت جواهرات، دکوراسیون و ساخت لوله به‌کار می‌رود. معمولاً در تشخیص این نوع از آلیاژ از برنج با مس دچار تردید خواهید شد.
یکی از نکات دیگری که در تشخیص این دو فلز وجود دارد اینست که زمانی که رنگ فلز بیشتر به سمت نارنجی، زرد و طلایی باشد نشانه آنست که فلز برنج است نه مس. همچنین اگر فلز دارای مقادیر بالایی از روی باشد می‌تواند به رنگ طلایی روشن، زرد متمایل به سفید و یا خاکستری دیده شود. اما باید این نکته را خاطر نشان کنیم که این آلیاژ بسیار نادر است و اگر هم کاربردی داشته باشد بیشتر در زمینه جواهرسازی کاربرد دارد.
یکی دیگر از راه‌های ساده در تشخیص مس از برنج، آزمون سختی فلز است. درست است که برنج آلیاژی از مس است، اما از مس سخت‌تر است. بنابراین کافیست با ضربه‌ای تشخیص دهید فلزتان مس است یا برنج.